maandag 17 oktober 2011

Filosofisch debat.

Gisteren  was ik in een klein Fries dorpje aanwezig bij een filosofisch debat. Ik kan me voorstellen dat dat heel saai klinkt, ik hou zelf ook niet echt van het woord 'debat', maar saai was het zeker niet. Ik vond het echt heel leuk om te zien dat iedereen, jong en oud, zo actief mee deed en input gaf aan de discussie. Ik was de jongste deelnemer, maar er was ook een hele oude mevrouw die meedeed. Heel inspirerend en leuk om te zien!


Er een filosoof aanwezig die een praatje hield over het boek van Dick Swaab, 'Wij zijn ons brein'. Volgens dat boek wordt alles wat je denkt, doet, etc bepaald door onze hersens. Hierbij is onze pre-frontale cortex het belangrijkst in het proces van het maken van een morele keuze. Toch gebeuren heel veel dingen ook  onbewust. Zo kiest niemand ervoor om verliefd te worden. Je kunt niet zeggen 'ik word nu verliefd op die en die'. Zoiets overkomt je. Maar bewust of onbewust het vindt plaats in je hersens en uiteindelijk bepalen die hoe en wanneer je handelt.

Na deze inleiding gaf de filosoof drie punten van kritiek, en dus genoeg stof tot nadenken, en een debat te beginnen. Ik ga hier niet het hele debat herhalen want het ging van hot naar her, en er zat niet een hele duidelijke lijn in, maar de vrije wil ontkennen dat ging moeizaam. Lang niet iedereen was het daar mee een. Om verschillende redenen:

Diversiteit: Er was iemand die zei dat de diversiteit heel belangrijk is. Ik geloof dat hij daarmee bedoelde dat er een alternatieve optie is, en dat we dus wel iets anders zouden kunnen kiezen. Zonder vrije wil viel volgens deze man de diversiteit weg, omdat er geen alternatieve opties meer zijn. Je kunt alleen maar datgene kiezen wat je kiest.
Er zijn misschien geen alternatieve opties meer, maar mensen blijven verschillend en het is dus niet zo dat iedereen spontaan 'ja en amen' zegt op alles er blijft dus in zeker mate wel sprake van diversiteit.

Identiteit: Meerdere mensen vonden dat wanneer je niet zelf beslist je identiteit wegvalt. Ik zou dus geen Ariska meer zijn als ik niet uit vrije wil keuzes maak. Ook daar ben ik het niet mee eens. Stel ik maak mijn keuzes niet uit vrije wil, maar mijn hersens maken deze keuze voor mij. In deze keuze nemen mijn hersens van alles mee, de omgeving, mijn verleden, enzovoorts. Is het dan niet juist 'ik' die deze keuze maakt. Waarom zou je hier niet kunnen spreken van identiteit?

Verantwoordelijkheid: Het is veel makkelijker om in vrije wil te geloven, want zo kun je iemand iets verwijten, ergens verantwoordelijk voor houden. Als er geen vrije wil is, kun je ook niet spreken van verantwoordelijkheid. Je kan het iemand moeilijk aanrekenen dat hij jouw boek heeft gestolen als hij daar verder niet zo heel veel aan kan doen. Zodra de vrije wil wegvalt kun je mensen dus niet meer opsluiten omdat ze ergens verantwoordelijk voor zijn. Dit is een moeilijk punt, want betekent dit dat we alle gevaarlijke gekken en moordenaars maar rond moeten laten lopen? Nee, natuurlijk niet. We kunnen ze misschien niet meer verantwoordelijk houden voor wat ze doen, maar dat betekent niet dat we ze niet alsnog kunnen opsluiten(of in therapie laten gaan) omdat ze een gevaar voor de samenleving zijn.

Zin van het leven: Er was iemand die zei 'maar als we geen vrije wil hebben, dan spring ik liever voor de trein'. Ik kan me wel voorstellen waarom ze dat zegt. Ik zelf dacht eerst ook, 'wat heeft het leven nog voor zin als je uiteindelijk zelf absoluut geen inbreng hebt'. Maar naarmate ik meer ben gaan lezen over het onderwerp begrijp ik dat leven zonder vrije wil ook voordelen kent. Verder verandert er niets aan jou als persoon, behalve dan de visie de je op het leven hebt. (als je geen vrije wil hebt, heb je die ook nooit gehad, en tot nu toe heeft je brein je dan zo voor de gek gehouden dat je dacht dat je het wel had) Het is niet zo dat jij van het ene op het andere moment een mens bent met vrije keuzes en het volgende moment een soort chemische robot. Je mensbeeld verandert, maar jij blijft dezelfde persoon.

Stel er wordt bewezen dat we geen vrije wil hebben, hoe zou jij daar op reageren? 

8 opmerkingen:

  1. Als ik geen vrije wil zou hebben, zou ik echt naar een plek emigreren waar dat wel kan.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Was dit voor je profielwerkstuk? Het klinkt in ieder geval heel interessant en het geeft stof tot nadenken. Ik weet niet hoe ik zou reageren als we geen vrije wil zouden hebben, maar mijn hersenen weten dat wel haha. Het nu niet echt iets waar ik wat aan zou kunnen doen, dus ik zou waarschijnlijk mijn leven gewoon blijven leven zoals ik dat nu ook doe. Als we geen vrije wil hebben, hebben we dat ook nooit gehad en het lijkt me raar om daar nu ineens helemaal in paniek over te raken. Ik vind het alleen wel leuker om te denken dat ik vrije wil heb haha.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Haha, ik vind klein Fries dorpje saaier klinken dan debat :P

    Als ik altijd geen vrije wil zou hebben, dan komt het waarschijnlijk niet als een schok, tenzij ik me er nog niet van bewust was natuurlijk. Dus ik denk dat het dan een schok zou zijn, maar voor de rest kun je er natuurlijk niet veel aan doen, dus moet je het gewoon accepteren.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dan zou ik zeggen: Ha, dat dacht ik al. Ik denk serieus dat mensen veel minder bepalen dan ze zelf bedenken. Hoe kan je anders toeval verklaren? Ik bedoel, het kan niet dat alles zomaar vanzelf goed gaat. Volgens mij is er voor je leven al een soort rode draad van je leven bepaald. Hoe en door wie weet ik niet.
    Maar zoals Nicole al zegt: als er blijkt geen vrije wil te zijn, zou die er nooit zijn geweest en is er geen reden tot paniek!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ben het met Nicole en Desi eens - als het zo is dat vrije wil niet bestaat, dan was het al zo en verandert alleen de manier waarop we ons leven ZIEN, niet hoe we het leiden.

    En bovendien is minder keuze misschien ook minder stress...nu worden veel mensen voortgejaagd door alles wat ze moeten 'willen'.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik denk dat iedereen een vrije wil heeft, maar dat je lichaam als machine (zoals descartes het noemde) toch wel iets voor je heeft uitgestippeld... ik geloof wel dat je met je vrije wil over die rode lijn heen kan stappen, valt weer te zien hoe sterk je eigen wil is.
    Net een heel blok op de universiteit over vrije wil besproken, leuk zo'n debat ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Note to self: ga eens wat vaker naar dit soort bijeenkomsten!

    Tof verslag, overigens :)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik geloof wel dat we vrije wil hebben, maar het zou ook zo kunnen zijn dat alles zoals die rode draad al is bepaald en dat je dus een verkeerde keuze maakt en later toch terug komt op je rode draad zegmaar. Je kunt natuurlijk ook de andere (dus die verkeer de keuze) volgen en dan uiteindelijk ooit toch nog wel terugkomen op de rode draad. Ok dit klinkt best verwarrend.
    En wanneer is iets een 'verkeerde keuze'?

    BeantwoordenVerwijderen